3 Etap -Ucz obrazem-metafora i Analogia

Doświadczenia uczniowskie są przetwarzane dalej w sposób niewerbalny przed rozpoczęciem nauczania zaplanowanych treści. Nauczyciel tworzy most z niewerbalnego przekazu nauczanego pojęcia, a następnie omawia to pojęcie spajając doświadczenia uczniów z wiedzą ekspercką. Nauczyciel przenosi uczniów do obiektywizmu, nakłaniając ich do odejścia od swojej intuicji i spojrzenia na nauczane treści tak jak widzą je eksperci, szczegółowo przedstawiając fakty i rozpatrując teorie. W ten sposób przygotowuje uczniów do następnego kroku, opanowania umiejętności. 

Myślenie obrazem pozwala zobaczyć "produkt końcowy".

W filmie pt: "Temple Grandin" główna bohaterka przywołuje z pamięci kolejne konkretne obrazy.To pozwala jej rozwiązać problem. Nie chodzi tutaj o manipulowanie w wyobraźni przedmiotami tylko o zestawienie fragmentów widzianych kiedyś obiektów.

Taka strategia sprawdza się przy rozwiązywaniu prostych zadań z przedmiotów przyrodniczych a co najważniejsze pozwala uczniowi zobaczy "końcowy projekt" zastosowania wiedzy w nowej rzeczywistości. Cyt: Wyobraźnia pozwala odpowiedzieć na pytanie " a co jeśli?" wydobywając  prawdopodobne konsekwencje określonych sytuacji lub podjęcia pewnych działań.

Na podstawie S.T. Moulton, S.M. Kosslyn, Imagining Predictions

Ucz obrazem

Można przyjąć tezę ,że cały system pojęciowy w ramach, którego uczeń myśli i działa jest z natury metaforyczny. Metafora to  rozumienie i doświadczenie pewnego rodzaju rzeczy w terminach innych rzeczy, każda metafora pojęciowa ma taką samą strukturę, stanowi odwzorowanie przedmiotów jednej dziedziny na przedmioty innej dziedziny.

 Bez metafory większość naszych wypowiedzi , które zawierają pojęcia abstrakcyjne, byłyby pozbawione znaczenia. Metafory zawsze towarzyszą myśleniu abstrakcyjnemu dotyczy to także wszystkich dziedzin nauki.

Strategia na lekcji

·       wykorzystanie obrazu ( nie czytać! nie pisać! tylko obraz) aby połączyć uczniowską wiedzę z nowym pojęciem,

·       wizualizacja idei,

·       wykorzystanie muzyki aby oddać nastrój,

·       tworzenie map pojęć- tylko obraz,

·       konkretne przykłady-obraz,

·       metafora-jest niezbędną strategią prowadzącą do głębszego rozumienia pojęć, jest kluczem do prawdziwego zrozumienia.

Przykład na lekcji biologii

Nauczyciel przedstawia metaforę, która obrazuje,że odżywianie jest niezbędne do tego aby funkcjonować.Nauczyciel pyta uczniów:  jaki jest związek  komórki i ładowarki w odniesieniu  do przemiany? Odżywiania?

 

Lekcja biologii

Nauczyciel przedstawia metaforę, która obrazuje,że odpowiednia gospodraka odpadami jest niezbędny do tego aby funkcjonować. Nauczyciel pyta uczniów:  jaki jest związek  tego obrazu w odniesieniu  do funkcjonowania naszego organizmu?


Przełóż pojęcia i słowa na język obrazów

Pomóż uczniowi znaleźć konkretny, wyraźny obraz lub dźwięk przedstawiający nauczane pojęcie kluczowe.

Możesz je wyrazić za pomocą wrażeń zmysłowych. Możesz wizualizować tworząc ciąg skojarzeń. 

 Np. słowo "SPRAWIEDLIWOŚĆ"  jako np. sędziowską togę, wagę-symbol sprawiedliwości. Twórz ten ciąg dopóki uczeń nie zobaczy konkretnego obrazu, który może zmieniać. Zwracaj uwagę na emocje, które towarzyszą poszczególnym obrazom. Czasem wizualizacja może wywołać silne wrażenia zmysłowe szczególnie, kiedy słowo oznacza rzeczywisty przedmiot. Pewne słowa, powiązane z wiedzą pierwotną będą wywoływały wyraźne wspomnienia. Jeżeli  jednak utworzony obraz nie będzie powiązany z doświadczeniem ucznia to możemy się spodziewać, że mimo wizualizacji, uczniowie nie zobaczą żadnego obrazu. Ważne jest aby nauczać jak przekształcać "pojęcia" w "szczegółowe obrazy" 

Jak wygląda "bezpieczeństwo"? Nauczanie obrazem

Metafora

Arystoteles powiedział: "Największą rzeczą jest bycie mistrzem metafory".

W konfrontacji z rzeczywistością  umysł działa tak, jakby szukał odpowiedzi na pytanie – czy wcześniej już miałem do czynienia z czymś podobnym?     

Metafory są bardzo użyteczne w nauczaniu i uczeniu się, ponieważ wykorzystują wiedzę już istniejącą jako rusztowanie, na którym można budować nową wiedzę lub zobrazować właściwość nowego pojęcia, którego należy się nauczyć. Jak zobaczymy na filmie pt.:"Szkolny chwyt"  użyta metafora pomogła uczniom poradzić sobie z nową koncepcją "wolności". Metafora wykorzystała wiedzę, jaką uczeń ma na temat otaczającego świata, aby zilustrować właściwość nieznanego tematu. W ten sposób nauka odbywała się na podstawie dotychczasowej wiedzy uczniów.

Metafory są strukturami poznawczymi, pozwalającymi pojmować to, co abstrakcyjne, wykorzystując pojęcia odnoszące się pierwotnie do tego, co konkretne. Istotą metafory jest zrozumienie i przeżywanie jednego rodzaju rzeczy w kategoriach innych. Jak mogliśmy zobaczyć na filmie pt: „Szkolny chwyt” metafora maszyny dotyczyła przechwycenia istotnej natury uczniowskiego doświadczenia związanego z wolnością. Bardzo wyraźne został  pokazany most miedzy nauczanym pojęciem a wiedzą podstawową uczniów.  Poczucie zrozumienia było natychmiastowe. Metafora jest czynnym procesem, zrozumienia naszej rzeczywistości.

 

 

 

 

Metafory są zakorzenione w naszych doświadczeniach. O ile w klasycznym językoznawstwie to środek ekspresji poetyckiej, o tyle na gruncie modelu 4All jest to pojęcie techniczne, odnoszące się do sfer poznania i działania.

Można przyjąć tezę, że cały system pojęciowy w ramach, którego uczeń myśli i działa jest z natury metaforyczny. Bez metafory większość  jego wypowiedzi, które zawierają pojęcia abstrakcyjne, byłoby pozbawionych znaczenia. Temu co podlega odwzorowaniu jest struktura pojęć konkretnych i dzięki temu mechanizmowi uczniowskie poznanie może osiągać coraz wyższe poziomy abstrakcji. Zamiast oddzielnych cech danego pojęcia, metafory oferują całościowy obraz zawierający większość jego cech. Dzięki temu uczeń może zobaczyć relacje, które wcześniej były niewidoczne. Pomaga to zapamiętać fakty z lekcji ponieważ nauczane treści są umieszczone w określonym kontekście. Uczeń przetwarza nieliniowo. Metaforyczne nauczanie jest holistyczne. Skupia się na procesach rozpoznawania i rozumienia wzorców i ogólnych zasad, które nadają sens nauczanym treściom. Każda nowa lekcja nie jest odosobnionym zestawem informacji, ale okazją do nawiązania rozmaitych połączeń i uzyskania wglądu w nowe idee i we wcześniejszą wiedzę uczących się. Pogłębia to zrozumienie nauczanych treści. Uczeń ma poczucie, że nowe informacje nie muszą być nauczane od "zera" a  nauczyciel może wykorzystać wiedzę podstawową do budowania jego wiedzy eksperckiej.

Każdy niemalże podręcznik-gotowy program nauczania  tworzy liniowe przedziały wiedzy. Takie podejście powoduje, że uczeń jest obezwładniony wielką ilością "nowych" informacji. Metafora zorganizuje i łączy wiedzę zachęcając uczniów do pogłębionego zrozumienia oraz integrowania wiedzy czerpanej z różnych dziedzin.

Metafora może być jedną z najbardziej skutecznych metod nauczania. Kiedy tworzymy metaforę, musimy zrozumieć istotę tego czego uczymy.

Metafory działają zawsze, gdy mowa jest o pojęciach abstrakcyjnych.

Informacje o metaforach:

 

Metafory są najcenniejszymi narzędziami w zestawie narzędzi edukacyjnych. Rozważ niektóre z następujących faktów:

  • W analizie programów telewizyjnych dziennikarze używali około jednej unikalnej metafory na każde 25 słów.
  • W XIX wieku William James, Charles Darwin i Friedrich Nietzsche potwierdzili, że metafora jest niezbędna do nauki.
  • Metafory są nie tylko użyteczne w ujawnianiu ukrytych aspektów rzeczywistości, ale także stanowią podstawę dla całego ludzkiego uczenia się i zrozumienia.
  • Wykorzystanie metafor podczas nauczania zwiększa przywołanie informacji  z pamięci zarówno w teraźniejszości  jak i po znacznych odstępach czasu.

 


Analogia

Rozumowanie analogiczne jest szczególnym rodzajem myślenia na podstawie, którego z łatwością odwołamy się do uczniowskich doświadczeń, wiedzy podstawowej, do znanych przykładów. Wychodzimy zawsze od konkretnej sytuacji rodzącej pytanie, na które nie znamy odpowiedzi. By jej udzielić, szukamy przypadków, które są podobne do naszej sytuacji, a więc takie gdzie znaleziono rozwiązanie. To potwierdza, że myślenie konkretne w odwołaniu do doświadczenia ucznia i abstrakcyjne uogólnianie są ze sobą powiązane. Analogia prowadzi ucznia od konkretnej sytuacji, poprzez podobieństwo do innej konkretnej sytuacji, i do zastosowania abstrakcyjnej teorii. 

Jeszcze raz: kluczem do myślenia analogicznego jest skojarzenie. Proces myślowy przebiega tu następująco: pojmujemy nową koncepcje dzięki skojarzeniu jej z czymś, co jest nam doskonale znane. Dzięki analogiom, nie tylko łatwiej jest zrozumieć nowe pojęcia, ale też łatwiej zagnieżdżają się one w naszej głowie. Często jest tak, że w konfrontacji z rzeczywistością nasz umysł działa tak, jakby szukał odpowiedzi na pytanie – czy wcześniej już miałem do czynienia z czymś podobnym?  

Analogie mogą pomóc uczniom zobaczyć rzeczy z nowej perspektywy, pomóc zrozumieć abstrakcyjne pojęcia.

Uczeń mówi, że znane z życia codziennego sytuacje, pojęcia, zjawiska brzmią   „ dziwnie znajomo“ i  to  „dziwnie znajomo”  zostaje połączone  z nowym problemem lub sytuacją w celu rozwiązania problemu i dojścia do pełnego zrozumienia abstrakcyjnego pojęcia. 

Synectics-synektyka

Metoda heurystyczna angażująca liczne procesy umysłowe związane z myśleniem: abstrahowanie, kombinacje, budowanie analogii. Uproszczoną wersją jest technika superpozycji składająca się z nastepujących etapów:

1.Zdefiniowanie pojęcia/zjawiska/problemu.

2.Wybranie pojęcia do superpozycji-dowolnego pojęcia z innej dziedziny niż problem, który analizujemy.

3.Przeanalizowanie pojecia-stworzenie listy jego funkcji, atrybutów, definicji.

4.Znalezienie analogii miedzy problemem wejściowym a pojęciem wybranym do superpozycji.

5.Przeniesienie rozwiązań możliwych dla pojęcia na opracowany problem. 

Życie jest jak pudełko czekoladek - zastosowanie analogii

Przykłady z lekcji:

•          Umysł jest jak mięśnie – jeśli je ćwiczysz to się rozwijają i są silne.

•          Prąd elektryczny jest jak sieć rurociągów wodnych.

•          Moc prądu elektrycznego jest jak wodospad. Wysokość wodospadu jest jak napięcie a ilość spadającej wody jak  natężenie gdy teraz to połączysz czy czujesz moc wodospadu?

•          Energia mechaniczna jest jak lokata w banku. Jeżeli nawet część z twojej lokaty przełożysz na inne subkonto to ilość pieniędzy pozostanie stała.

Synectics na biologii

krok 1. Pomyśl o komórce zwierzęcej, postaraj się bez książki przypomnieć sobie jak jest zbudowana, nie zaglądaj do notatek i odtwórz jak najwięcej informacji.

krok 2. Pomyśl o komórce zwierzęcej jak o małej fabryce gdzie wytwarza się różne materiały, ludzie w tej fabryce wykonują różne prace.

krok 3. Spróbuj zidentyfikować pewne podobieństwa między elementami komórki i stanowiskami w fabryce:

Na przykład,

•       rdzeń jest jak centrum sterowania w fabryce,

•       rybosomy są jak maszyny produkujące (białka) w fabryce,

•       mitochondria są jak generatory prądu,

krok 4. Pokaż różnice miedzy analogiami:

Na przykład

•       fabryka ma drzwi i okna a komórka nie.

•       komórka posiada warstwę zewnętrzną membranę, która...

krok 5. Stwórz inne -analogie.

Komórka jest jak nasze miasto. W naszym mieście, burmistrz sprawuje kontrolę  a w komórce jądro.

Spróbuj rozpoznać nowe pojęcia wprowadzone na lekcji oraz odnaleźć odpowiednie analogie.

Bądź jak najbardziej kreatywny. Niech puszczą wodze wyobraźni.

Zastosuj takie zdania

1.         To jest po prostu jak ...,

2.         To jest to samo, jak ...,

3.         Pomyśl o tym jak ....


Do poczytania

Ćwiczenie-Torowanie

Spójrz na ten obrazek

Spróbuj teraz połączyć kropki trzema liniami bez odrywania ołówka od kartki czy powtórnego prowadzenia ołówkiem po którejkolwiek z lini już narysowanych. Skończ rysunek w punkcie, z którego wyszedłeś. Czas na wykonanie zadania to trzy minuty. Udało się?

Jeżeli zadania nie udało się dokończyć to proszę się nie martwić. W przeprowadzonym eksperymencie 78% uczestnikom nie udało się rozwiązać zadania w wyznaczonym czasie.

Rozważmy sytuację: w trakcie rozwiązywania tego zadania została włączona żarówka na lini twojego wzroku  kiedy ty zastanawiałeś się nad zadaniem. Rozwiązanie prawdopodobnie nastąpiłoby natychmiastowo.  Wyda się to trochę jak science fiction ale żarówka aktywowałaby koncepcje powiązane z wglądem i w ten sposób uzyskalibyśmy torowanie. Dlaczego?

Torowanie: żarówka kojarzy się z kreatywnością i wglądem. Kiedy jest włączona to jesteśmy bardziej kreatywni i nielinearni w swoim myśleniu.

Umiejętność właściwego torowania zwiększa kreatywność  uczniów i popcha ich we właściwym kierunku. To nie musi być żarówka ale inne obrazy, kolory, szczęśliwe twarze, radosna muzyka. Wszystko co może pobudzić uczniowską wyobraźnię z udziałem świadomości lub też nie.

 

Ćwiczenie-technika psychologicznego dystansu.Myślenie lateralne

Na podłodze leżą Joe i Mandy, nie żyją, dookoła rozbite szkoło, kałuża wody i piłka bejsbolowa; co się stało?

Żeby rozwiązać zagadkę potrzeba opanować dwa tryby postępowania, gromadzenie danych na temat zdarzenia i odwołanie się do szerszego całościowego obrazu. Oba spojrzenia są niezbędne i jest konieczność dystansu wyobraźni. Robiąc sobie przerwę  w wymyślaniu rozwiązania pozwalamy wyobraźni na konsolidowanie i przebudowywanie informacji, które zdobywamy. 

Inne zagadki lateralne

  1.  W zamkniętym od wewnątrz biurze jest martwy mężczyzna. Na biurku leży kilka kartek papieru, długopis i zaklejona koperta. Jak on zginął?
  2. Pewien facet jest ubrany całkowicie na czarno. Ma czarne buty, skarpetki, spodnie, sweter, rękawiczki i kominiarkę.Idzie czarną ulicą, na której nie świeci się żadna latarnia. Nie widać też księżyca - jest nów, a niebo zachmurzone. Naprzeciw niego z dużą prędkością jedzie czarny samochód z wyłączonymi światłami - jednak w jakiś sposób kierowca zobaczył mężczyznę i się zatrzymał. Jak to możliwe?

Trochę historii

  1. Ludzie od dawna wierzyli, że obraz wpływa na rzeczywistość. Najwcześniejsze obrazy pochodzą z ery lodowcowej i były tworzone na ścianach jaskiń. Przedstawiały zwierzęta i ludzi noszących maski zwierząt. Tworzone na potrzeby większych łowów. Późniejsze obrazy kultur rozwijających się między Tygrysem a Eufratem miały charakter rolniczy. Obrazy były tworzone aby zapewnić więcej plonów.
  2. Szamani byli lekarzami czarownikami, którzy używali technik wizualizacyjnych, aby uzdrowić pacjentów lub rzucić klątwę na wrogów.

Badania naukowe pokazują, że wizualizacja dobrze działa w rozwiązywaniu problemów, docieraniu do zapomnianych wspomnień, znajdowaniu twórczych rozwiązań itp. 

Uczenie obrazem angażuje uczniowską intuicje, emocje, myślenie nielinearne. 

Trochę teorii

W jaki sposób umysł tworzy obrazy? Teoria mówi, że pracuje jak komputer i ma trzy podstawowe funkcje.

  1. Szuka w pamięci podstawowych szczegółów pojęcia;
  2. Tworzy obraz pojęcia;
  3. Dodaje szczegóły

kontakt: aga_102@tlen.pl

Zapraszamy na szkolenia stacjonarne i online. Wydajemy stosowne zaświadczenia.

  • Motywacja Kellera
  • Strategie ABC
  • Metapoznanie
  • Instruktażowe nauczanie 4ALL
  • Cykl Kolba
  • CLIL
  • Prawo oświatowe
  • Licencje Creative Commons

Komentarze

Comments: 38
  • #38

    Lidia.Bugiera@gmail.com (Thursday, 09 February 2023 12:16)

    Witam. Jestem zainteresowana szkoleniem z zakresu motywacji Kellera. Proszę o informacje.

  • #37

    Agnieszka (Monday, 07 November 2022 20:36)

    Witam, jestem zainteresowana szkoleniem CLIL, proszę o informację

  • #36

    Sandra (Friday, 25 June 2021 13:43)

    Dzień dobry,
    Poproszę o przesłanie oferty najbliższego szkolenia CLIL na adres szagorska1@yahoo.pl
    Dziękuję i pozdrawiam!

  • #35

    Joanna (Thursday, 25 June 2020 00:36)

    dzień dobry, kiedy będzie organizowane szkolenie CLIL online?
    pozdrawiam serdecznie
    Joanna

  • #34

    CLIL (Thursday, 16 April 2020)

    Również jestem zainteresowana szkoleniem CLIL online. Czy będzie ono możliwe i jeśli tak, to w jakiej cenie?

  • #33

    Anna (Friday, 24 January 2020 21:15)

    Ile kosztuje szkolenie online CLIL?

  • #32

    Gaga (Sunday, 06 October 2019 19:00)

    Absolutna rewelacja-gdzie kurs?

  • #31

    4ALL (Thursday, 01 August 2019 11:58)

    Dementujemy style uczenia się, propagujemy nauczanie w oparciu o pojęcia kluczowe. O stylach uczenia i mitach na ten temat pisałam w czasopiśmie „Sygnał”
    Szkolenia będą online.

  • #30

    Dorota (Tuesday, 11 June 2019 21:46)

    Czy nadal szkolicie w zakresie 4ALL?
    D. Pasek

  • #29

    Style uczenia się (Wednesday, 24 April 2019 19:32)

    Kochani, style uczenia się to MIT. Koncepcja fajna i szczytna, ale niestety nieprawdziwa. Było wiele badań i metaanaliz - nie znaleziono koncepcji, która by się obroniła.

  • #28

    Kazik (Sunday, 21 October 2018 15:04)

    Rewalacja

  • #27

    Aneta (Thursday, 21 September 2017 06:56)

    Gdzie szkolenia?

  • #26

    Rodzic (Monday, 11 September 2017 21:39)

    To powinno być obowiązkowe w polskiej szkole.

  • #25

    jejku (Sunday, 10 September 2017 19:43)

    To najlepsza strona w historii, każdy nauczyciel powinien się z tego uczyć

  • #24

    Oczkiem w Edukację (Saturday, 09 September 2017 12:26)

    Wyśmienicie skomponowany projekt, wyobrażam sobie sukcesy uczniów i ich zaangażowanie ��

  • #23

    %AE (Thursday, 17 August 2017 09:19)

    Rewelacja i jeszcze raz rewelacja!!!!

  • #22

    nauczyciel (Wednesday, 16 August 2017 12:40)

    jestem pod wrażeniem. SZOK

  • #21

    Kamagra 100mg (Thursday, 13 July 2017 16:15)

    Extra Super Viagra

  • #20

    Katarzyna (Friday, 02 June 2017 08:46)

    imponujące

  • #19

    Beata (Thursday, 01 June 2017 12:40)

    Bardzo dobra strona, zamawiam szkolenie

  • #18

    Małgosia (Thursday, 25 May 2017 21:02)

    Absolutna rewelacja

  • #17

    kasia (Thursday, 25 May 2017 09:09)

    bardzo dobra strona, każdy nauczyciel powinien ja zobaczyć

  • #16

    Zatyrany (Tuesday, 23 May 2017 19:58)

    Rewelacyjnie dobrane filmy do wyjaśniania.Strona masakra

  • #15

    blelel (Tuesday, 23 May 2017 08:34)

    dawno nie widziałam tak dobrego nauczania

  • #14

    mateucz (Thursday, 18 May 2017 10:12)

    ŚWIETNIE SIĘ NADAJE NA SZKOLENIA DLA BIZNESU. MA TROCHĘ BŁĘDÓW ALE SUPER

  • #13

    Gosia (Friday, 28 April 2017 06:20)

    Rewelacja, rewelacja o tym trzeba mówić głośno.Ktoś coś fajnego wymyślił

  • #12

    bufa (Saturday, 22 April 2017 20:44)

    to mogą być najbardziej profesjonalne szkolenia-bogatctwo materiałów

  • #11

    Nauczyciel (Friday, 21 April 2017 21:38)

    skąd materiały?

  • #10

    Marek (Friday, 21 April 2017 21:36)

    świetne

  • #9

    beata (Saturday, 08 April 2017 08:08)

    rewelacja

  • #8

    komik (Friday, 07 April 2017 11:57)

    rewelacja-wracam tutaj codziennie

  • #7

    beatriceku (Tuesday, 04 April 2017 12:16)

    znalazłam szkolenia na printerescie. Uwielbiam te stronę. Masę rzeczy wykorzystuje na lekcjach. Jak ud się stworzyć grupę chcemy szkolenia

  • #6

    katarzyna (Monday, 03 April 2017 11:05)

    chcę się zapisać na szkolenie

  • #5

    lilula (Monday, 03 April 2017 10:33)

    Najlepsza strona jaką widziałam

  • #4

    kujon (Tuesday, 28 March 2017 08:17)

    rewelacja

  • #3

    zygała (Tuesday, 17 January 2017 09:13)

    Rewelacyjna strona dla nauczycieli

  • #2

    Agnieszka (Tuesday, 17 January 2017 09:12)

    Zapraszam wszystkich zainteresowanych do współpracy

  • #1

    agatajas (Sunday, 21 February 2016 09:01)

    Fajny program do nauki podobny do bardzo Innowacyjne metody angielskiego z Preply http://www.academia.info.pl/korepetycje-z-preply-korepetycje-j-angielski-gdansk

Autor strony: Agnieszka Jastrzębska-opracowania własne chronione prawem autorskim, proszę nie kopiować materiałów. Nie jest możliwe zaplanowanie prawidłowo lekcji bez wcześniejszego szkolenia. Materiały poglądowe

Problem: szkolna rzeczywistość logiczna a intuicyjny świat przyszłości.