W polskiej szkole model lekcji 5E, w której uczeń jest badaczem, a nauczyciel stwarza mu sytuacje do prowadzenia tych badań może przyczynić się do wzrostu umiejętności stosowania wiedzy do rozwiązywania problemów życiowych oraz wzbudzić zainteresowanie naukami przyrodniczymi. Biorąc pod uwagę, że przełomowych odkryć matematycznych i fizycznych dokonywali ludzie młodzi może nawet uda nam się włożyć własna cegiełkę w przyszłe odkrycia jeśli właściwie wykorzystamy potencjał naszych uczniów. „W młodości uczymy się szybko, dysponujemy także większą pamięcią roboczą i większą szybkością przetwarzania” (Spitzer, „Jak uczy się mózg, str 202). Wykorzystajmy potencjał naszych uczniów.
1.Zaangażowanie (Engagement). |
Celem tego etapu jest zmotywowanie, zaciekawienie i zaangażowanie uczniów w zajęcia poprzez skupienie ich uwagi na przedmiocie, stworzonej przez nauczyciela sytuacji, wydarzeniu. W tej części nauczyciel zapoznaje uczniów z problemem, który będą rozwiązywać. Zadanie, które stawia przed uczniami może być wykonane fizycznie jak i mentalnie i powinno odnosić się do ich wcześniejszej wiedzy i doświadczeń. Przykładowe strategie: zadanie intrygującego pytania, zdefiniowanie problemu, odtworzenie problematycznej sytuacji.
Przykładowe strategie i metody, które sprawdzą się na tym etapie: · Burza mózgów · KWL · Jednominutówka (indywidualna burza mózgów przyjmująca formę pracy pisemnej na dany temat; każdy uczeń samodzielnie przez minutę spisuje swoje pomysły) · Demonstracja zjawiska, tematu, · Intrygujące pytanie |
2.Badanie, poszukiwanie (Exploration). |
Celem tego etapu jest zaangażowanie uczniów w poszukiwanie rozwiązań na przedstawiony w pierwszym etapie problem co będzie od nich wymagało odniesienia się do swojej wcześniejszej wiedzy i doświadczeń, współpracy i wymiany poglądów z innymi, nauczenia się nowych rzeczy, procedur, zadawania pytań i szukania na nie odpowiedzi, analizowanie danych, tworzenie hipotez i ich testowanie, wyciąganie wniosków. Nauczyciel pełni funkcje trenera i pomocnika, nie podaje gotowych rozwiązań tylko stwarza sytuację, w której uczniowie mogą je wspólnie wypracować.
Przykładowe strategie i metody, które sprawdzą się na tym etapie: · Poszukiwanie informacji w dostępnych źródłach (podręcznik, prasa, zasoby sieci internetowej) w celu zebrania i organizacji danych · Na podstawie zebranych danych stawianie hipotez, szukanie rozwiązań problemów · Dyskusje z innymi, peer instruction
|
3.Wyjaśnienie (Explanation) |
Na tym etapie poszczególne grupy uczniów prezentują swoje wyniki pracy, wnioski, interpretacje, zadają dodatkowe pytania, które pojawia się w trakcie dyskusji. Po prezentacji zrozumienia tematu przez uczniów nauczyciel uzupełnia ich wiedzę, zapoznaje z nowymi aspektami, wyjaśnia niezrozumiałe pojęcia za pomocą wykładu, filmów, programów edukacyjnych etc.
Przykładowe strategie i metody, które sprawdzą się na tym etapie: · Analiza i wyjaśnienia uczniów · Poparcie swoich racji/wniosków dowodami · Dyskusja · Wyjaśnienia nauczyciela: prezentacja (w tym multimedialna) wykład, programy dydaktyczne, filmy edukacyjne etc. · Rozwijanie umiejętności myślenia: porównywanie, klasyfikowanie, analiza błędów, wyciąganie wniosków |
4.Zastosowanie, rozszerzenie (Elaboration). |
Ten etap pozwala uczniom na lepsze zrozumienie i pogłębienie tematu oraz praktyczne zastosowanie wiedzy i umiejętności zarówno w sytuacjach typowych jak i w nowych.
Przykładowe strategie i metody, które sprawdzą się na tym etapie: · Rozwiązywanie problemów · Podejmowanie decyzji · Stosowanie wiedzy w sytuacjach pozaszkolnych, szukanie innych możliwości zastosowania wiedzy i umiejętności
|
5.Ewaluacja (Evaluation) |
Ostatni etap to ocena wiedzy i umiejętności uczniów, ich zrozumienia tematu. Jest to również ewaluacja przebiegu i efektywności lekcji dla nauczyciela. Jest to również ewaluacja przebiegu i efektywności lekcji dla nauczyciela.
Przykładowe strategie i metody, które sprawdzą się na tym etapie: · Test · Informacja zwrotna od nauczyciela · Ocena kolegów · Samoocena, metapoznanie (uczniowie oceniają co zrobili dobrze, co nie wyszło, dlaczego, co można zrobić lepiej następnym razem, wyciągają wnioski) · Gotowy produkt przygotowany przez uczniów pokazujący ich sposób zrozumienia tematu (np. rysunki, modele, zadania, dzienniki) |
Nietrudno zauważyć, że naturalny cykl nauki 5E przenosi odpowiedzialność z nauczyciela na barki ucznia. Wiele badań potwierdziło, że ten typ zajęć jest znacznie efektywniejszy i przemawia do większej grupy uczniów niż tradycyjne lekcje typu „najpierw wykład” prowadząc do zwiększenia zaangażowania uczniów, zmianę ich nastawienia do uczenia się przedmiotów przyrodniczych, wzrost motywacji (Curtis, 1997; Billings, 2001; Ebrahim 2004) lepsze efekty w zrozumieniu i przyswojeniu materiału (Ates, 2005; Lord, 1997; Billings, 2001, Ebrahim 2004) wzrost umiejętności rozumowania naukowego (Johnson i Lawson, 1998; Curtis, 1997). Coulson (2002) w swoich badaniach zwraca uwagę, że najlepsze efekty uzyskali nauczyciele, którzy w wysokim stopniu trzymali się zasad poprawnej konstrukcji zajęć i uwzględnili następujące elementy planując lekcje:
· zainteresowanie i motywacja (początek lekcji tak zaplanowany aby zainteresować ucznia problemem/tematem/zagadnieniem)
· prawo własności (pojęcia i wnioski w trakcie lekcji są samodzielnie konstruowane przez uczniów a nie podawane im na samym początku przez nauczyciela
· interakcja społeczna (generowanie wniosków, tworzenie pojęć jest efektem współpracy, dyskusji i wymiany poglądów miedzy uczniami (i nauczycielem)
· nagroda ( środowisko w którym uczniowie aktywnie obserwują, badają, dyskutują i wspólnie dochodzą do celu jest znacznie „przyjemniejsze” dla uczniów gdyż daje im poczucie satysfakcji z dobrze wykonanej pracy, co dla wielu już jest nagrodą samą w sobie).